Onderbroken vasten als medicijn?

Onderbroken vasten of intermittent fasting, al enige tijd een ‘hot topic’ in de media, alsook in de onderzoekswereld. En dat is niet zonder reden. Aan onderbroken vasten worden inmiddels allerlei helende werkingen toegedicht, waaronder het controversiële effect op de genezing van kanker. In deze blog zet ik de huidige stand van zaken voor je op een rijtje.

Onderbroken vasten, verouderen en alzheimer

De effecten van eetgedrag op veroudering is een onderwerp dat ons al ontzettend lang boeit. Ook tijdens mijn studieperiode kwam het ter sprake. Ik neem je even mee terug in de tijd, want toen ik nog studeerde, zo’n 15 jaar geleden, kregen we les van twee professoren die onderzoek deden naar de stofwisseling en het eetgedrag van mensen. Het was een getrouwd stel, dat vaak predikte dat minder eten de sleutel was tot gezond oud worden. Hoewel ze al op leeftijd waren, waren ze nog bijzonder slank, wat ons studenten deed vermoeden dat self-experimention hun niet vreemd was. In de jaren daarna raakte ik meer en meer geïnteresseerd in de onderwerpen stofwisseling en eten, hetgeen waar ik vandaag de dag fulltime mee bezig ben.

Het intrigeerde me toentertijd al dat dierstudies aantoonden dat dieren die minder aten vaak langer leefden. En ook hadden ze een kleinere kans op het ontwikkelen van obesitas gerelateerde aandoeningen en het ontwikkelen van kankervormen. Het ging dat bijvoorbeeld over fruitvliegjes en apen. Ook vasten lijkt nu een rol te spelen in het voorkomen van velerlei aandoeningen, gerelateerd aan een westerse leefstijl.

Vasten en overgewicht

Dat onderbroken vasten kan helpen bij het verminderen van overgewicht kun je je waarschijnlijk goed voorstellen na het lezen van de eerdere blogs. De voornaamste reden hiervan is de verhoogde vetstofwisseling welke je bereikt door te vasten. Bedenk wel dat een éénmalige verhoogde vetverbranding van 5 uur per dag – zoals tijdens de 16:8-vorm van intermittent fasting – niet veel doet. Je boekt gezondheidswinst met vasten door herhaling.

Vasten en oxidatieve stress

Tevens bleek uit die dierstudies dat onderbroken vasten leidt tot een verminderde productie van stofjes die een teken zijn van oxidatieve stress. Deze stofjes komen vrij uit onze energiefabriekjes, de mitochondria, als bijproduct van onze stofwisseling. Dat gebeurt al vanaf onze geboorte. Lage concentraties ervan kunnen werken als signaalmoleculen en helpen je immuunsysteem bij het bestrijden van binnendringers van buitenaf. Maar wanneer er te veel oxidatieve stress is kan dit cel-, eiwit- en DNA-schade veroorzaken wat bijvoorbeeld kan zorgen voor versnelde veroudering. Gelukkig heeft je lichaam een beschermingsmechanisme om oxidatieve stress goed te kunnen wegvangen, maar wanneer oxidatieve stress de beschermingscapaciteit te boven gaat kan het op den duur bijdragen aan de ontwikkeling van aandoeningen in het zenuwstelsel of brein, zoals de ziekte van Alzheimer of andere kwaadaardigheden.

Q: Voorkom ik dan Alzheimer als ik aan intermittent fasting doe?

A: Nee, maar het zou zomaar kunnen dat het regelmatig inbouwen van vastenperioden wel helpt bij het fit en vitaal blijven van onder andere je brein. Uit onderzoek blijkt namelijk eveneens dat vasten de geest scherper en alerter maakt.

Onderbroken vasten en suikerziekte

Diabetes mellitus (suikerziekte) wordt gekenmerkt door verstoringen in de glucosehuishouding.

Suikerziekte is meestal het gevolg van een leefstijl die gekenmerkt wordt door te veel eten (overconsumptie) en te weinig beweging. Hierdoor worden de spieren minder gevoelig voor insuline, het hormoon dat ervoor zorgt dat de suikers (glucose) die door te eten in je bloed komen daadwerkelijk in je spieren kunnen worden opgenomen. Ter compensatie zal je lijf (in de alvleesklier) op den duur dan meer insuline produceren;je raakt dan insulineresistent. Door te vasten daalt je bloedsuiker automatisch (doordat er langere tijd geen suikers binnenkomen) en krijgt je alvleesklier rust en ruimte voor herstel waardoor zijn functie verbetert. Onderbroken vasten kan je spieren weer gevoeliger maken voor insuline. Ook dit heeft weer als effect op de bloedsuiker dat deze zal dalen,. Alsook je insulineniveau; er is immers minder insuline nodig om de glucose uit je bloed te klaren. Daarnaast weten we ook dat een vermindering van orgaanvervetting (wat automatisch gebeurt bij een algemene afname van vetmassa) de functie van de organen ten goede komt.

Vasten en reuma De effecten van vasten op ziektebeelden waarbij ontstekingen centraal staan, zoals reuma, zijn aantoonbaar en daarmee veelbelovend. Maar het is belangrijk te benoemen dat diverse andere leefstijl modificaties ook zinvol lijken. Onderzoek naar de combinatie vasten en reuma bevindt zich nog in de pioniersfase. De toekomst zal moeten uitwijzen wat de daadwerkelijke potentie van vasten is bij het behandelen van reuma en andere ontstekingsgerelateerde aandoeningen.

Vasten en kanker

In de aflevering van dokters van morgen was Marjan te zien. Marjan deed in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) mee aan het ‘vastenonderzoek’, opgezet naar aanleiding van de veelbelovende resultaten van vasten uitgevoerd door de Italiaanse onderzoeker Valter Longo. Longo zag in zijn onderzoek dat vasten in combinatie met chemotherapie een betere behandeluitkomst had bij muizen met kanker.

"Longo zag in zijn onderzoek dat vasten in combinatie met chemotherapie een betere behandeluitkomst had bij muizen met kanker."

Kankercellen hebben energie en voedingsstoffen nodig om te kunnen groeien. Als je dus niet eet, zou je theoretisch ook de groei van de kankercellen (en dus tumor) kunnen verminderen.

Q: Maar gezonde cellen hebben toch ook energie en voedingsstoffen nodig?

A: Het typische is dat kankercellen goed gedijen in een suikerrijke omgeving en zich graag voeden met glucose. Door te vasten - of door een ketogeen eetpatroon - daalt de bloedsuiker en kan het lijf in ketose raken, waardoor minder glucose beschikbaar is als brandstof voor de cellen. Gezonde cellen schakelen gemakkelijk over op ketonen en vetten, kankercellen doen dit niet zo gemakkelijk. Het verklaart het mogelijke effect van vasten (en ketogene diëten) op de behandelresultaten bij kanker.

Bij onderzoek onder borstkankerpatiënten zag men vergelijkbare resultaten. hoewel de artsen benadrukken dat dit een effect lijkt het zijn van het vasten, benadrukken ze eveneens dat er vervolgonderzoek nodig is om dit te bevestigen. Het is op dit moment, met name vanwege het pioniers karakter van dit onderzoek naar vasten bij de behandeling van kanker onder mensen, dan ook nog geen onderdeel van de standaard (geaccepteerde) behandeling.

Valter Longo geeft op zijn beurt aan dat het onderbroken voor veel weerstand zou kunnen zorgen vanuit de wereld welke nu nog afhankelijk is van medicijnen. Elk medicijn heeft bijwerkingen, dus het stapelt zich op. En voordat je het weet ben je tachtig en neem je allerlei medicijnen. Volgens Longo kan je dit (deels) tegengaan met het inzetten van onderbroken vasten, een methode welke op dit moment door +/- 15.000 artsen wordt voorgeschreven of aanbevolen.

De resultaten zijn op verschillende ziektebeelden zeker veelbelovend, ondanks de meeste onderzoeken nog in hun kinderschoenen staan. In een wereld waarin het verminderen van suikerziekte en obesitas één van de grootste uitdagingen geworden zijn, is het goed om naar nieuwe, laagdrempelige benaderingen te kijken om collectieve gezondheidswinst te realiseren. Of vasten dat is? Het is zeker een benadering met veel potentie op veel verschillende vlakken. Maar vasten staat niet op zichzelf en al zou je willen vasten, weet dan dat een goed eetpatroon de basis is om tot een succesvolle vastenreis te komen. Ik heb veel vertrouwen in de combinatie van die twee. De toekomst zal ons uitwijzen waar dat ons - en mijzelf - op den duur brengt.

Enjoy Health,

The doc.

Foto’s

Copyright Jeroen Jorissen: @jeroenjorissen

Bronnen

Zie de dr. Ludidi Vastenmethode

About The doc.

Dr. Ludidi is onder andere auteur van De dr. Ludidi Vastenmethode – intermittent fasting: verantwoord vasten voor iedereen.

Tevens coacht The doc. 1:1 via zijn online coaching programma en geeft hij regelmatig lezingen en workshops over leefstijl en gezondheid.

Meer weten? Mail info@drludidi.com of ga naar www.drludidi.com