[NL] De spaarstand

Al langere tijd op een intensief dieet maar toch geen kilo kwijtraken? In deze blog gaat the doc. dieper in op het fenomeen ‘de spaarstand’. De spaarstand is een evolutionair mechanisme dat ik het beste als volgt kan beschrijven: je lichaam ziet een aanhoudend tekort aan eten als een mogelijke dreiging voor een langdurige hongersnood. Om zichzelf te beschermen ‘leert’ je lichaam om met minder energie toch al zijn processen te laten voltrekken. Onder de aanhoudende dreiging van tekorten creëert het telkens ruimte om een deel van de binnengekomen energie uit eten “opzij te zetten” en op te slaan in de meest efficiënte energiebuffer: vet.

“Om zichzelf te beschermen ‘leert’ je lichaam om met minder energie toch al zijn processen te laten voltrekken.”

Vooral in tijden dat er geen voedselzekerheid was, was dit een heel handig mechanisme: een mindere beschikbaarheid van eten zou zomaar eens een voorbode kunnen zijn van een lange periode zonder eten; dan is het wel zo handig om nog dagen te kunnen overleven, in afwachting van betere tijden.

Het is ditzelfde mechanisme dat mede verklaart dat er mensen zijn met overgewicht die zeggen dat ze maar heel weinig eten en niet afvallen. Deze mensen liegen (meestal) niet; ze zijn waarschijnlijk relatief ondervoed, waardoor hun lichaam ‘vasthoudt’ voor nog ergere tijden. Het resultaat is een vaak vermoeid lichaam en een uitgeputte (getergde) geest, waarbij zelfs langer slapen geen uitkomst meer biedt. Dit benadrukt maar weer waarom het simpele calorieën tellen geen nobelprijs-waardige uitvinding is. Dus onthoud: Less (food) isn’t more (weight loss), beste mensen!

“Onthoud: Less isn’t more, beste mensen!”

Het ontbijt overslaan is een veel voorkomende tactiek om af te vallen. Echter is mijn ervaring dat veel mensen dit doen met de verkeerde insteek. Het is meestal een gevolg van een onbewuste en gehaaste leefstijl, waarbij tijdgebrek de voornaamste reden is om de eerste maaltijd van de dag te verplaatsen naar een later moment. Vaak bevindt de persoon in kwestie zich op dat latere moment niet in de beste eetomgeving; voor een snoepautomaat op het werk of op school, bij een tankstation of ergens in een broodjeszaak. Wat ik hiermee wil zeggen is dat het onderbewuste en vaak ongestructureerde leefstijl die veelal ten grondslag ligt aan het overslaan van het ontbijt, gevolgen heeft die veel zwaarder wegen dan het overslaan van het ontbijt an sich.

Ter compensatie maken mensen die het ontbijt overslaan later op de dag - al dan niet ingegeven door een uitdagende omgeving die maar moeilijk te weerstaan is - keuzes die het ‘fight or flight’-systeem en het lekker-systeem voeden: eten dat smaakvol is en rijk aan suiker en vetten. Oftewel: bewerkt eten (processed foods) die vooral veel energie bevatten, maar die allesbehalve voedzaam zijn. Uit de wetenschap weten we namelijk dat een onregelmatige en stressvolle leefstijl een bekend fenomeen is bij mensen die hun ontbijt overslaan. Het gevolg: minder gezonde voedselkeuzes.

In mijn praktijk zie ik dit ook regelmatig. Door een gejaagde leefstijl slaan ze hun ontbijt over en nemen om 10.00 uur ‘iets kleins of een snack uit de automaat, dat stelt de eerste honger uit’. Rond lunchtijd ‘een broodje (meestal “gezond” of kaas) uit de kantine of broodjeszaak, of een soepje of salade en soms om 15.00 uur nog een appel’. De dag wordt vervolgens volgens hun afgesloten met ‘een kleine portie avondeten, liefst zonder koolhydraten’. Na even doorvragen volgt er vaak nog wel ‘een (halve) zak chips of wat kaasblokjes of anders lekkers’ op tafel, meestal een paar keer per week tussen 20.00 uur en 22.00 uur ‘s avonds, ‘want ‘s avonds heb ik nog vaak honger’.

Het is kenmerkend dat deze mensen vaak weinig eten en ook weinig voedzaam eten (lege calorieën of juist helemaal geen energie: sla, crackers etc.) en ze doen dit ook nog eens vanuit een geloof hun lijf juist goed te doen: als ik wil afvallen, moet ik minderen. De voorbeelden beschrijven simpelweg een onvoedzaam en onvolledig eetpatroon, punt.

De spaarstand is een metabole status waar men anno 2019 niet meer in hoeft te verkeren, het is dan ook belangrijk om te allen tijden voldoende (dat is iets anders dan teveel!!) te eten, waarbij ik vooral de nadruk wil leggen op onbewerkt en gevarieerd eten. En uiteraard: delicious & nutritious!

Enjoy Health,

The doc.

Foto’s

Copyright Elise Borsboom: @eliseborsboomofficial

Bronnen

Zie De dr. Ludidi Vastenmethode

About The doc.

Dr. Ludidi is onder andere auteur van De dr. Ludidi Vastenmethode – intermittent fasting: verantwoord vasten voor iedereen.

Tevens coacht The doc. 1:1 via zijn online coaching programma en geeft hij regelmatig lezingen over leefstijl en gezondheid.

Meer weten? Mail info@drludidi.com of ga naar www.drludidi.com